cultură şi spiritualitate
https://nikidw.edu.pl/2022/07/11/nastroj-wielkopolski/
Wielkopolski strój ludowy występował w licznych odmianach. Jedną z nich był strój pałucki. Ze względu na małą ilość materiałów źródłowych nie doczekał się on zbyt wielu opisów. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy był fakt, że ubiór ten przestał być stosunkowo wcześnie noszony. Męski wyszedł z powszechnego użycia już pod koniec XIX wieku, natomiast kobiecy był noszony nieco dłużej.
Wywodzi się on z regionu Pałuki, położonego na pograniczu Wielkopolski, Kujaw i Pomorza. Pierwsze wzmianki z tego obszaru można odnaleźć w annałach historycznych z XIV wieku. Pałuki były mocno doświadczone przez wojny oraz II rozbiór Polski, a jego społeczność skutecznie broniła wartości niepodległościowych państwa polskiego. Notka o stroju pałuckim pojawiła się dopiero w końcu XIX wieku. Najstarszy oraz najbardziej szczegółowy opis pochodzi z książki „Sztuka ludowa Pałuk”, wydanej w 1996 roku. Brak obszerniejszej dokumentacji z pewnością wynika z faktu, iż strój dosyć szybko wyszedł z użycia.
Najdłużej noszony był strój damski, bowiem w czepcu, który stanowił główny atrybut stroju pałuckiego, kobiety chodziły do drugiej wojny światowej. Po tym czasie strój odświętny zakładany był przez starsze kobiety i w wersji sztandarowej składał się z: czepka, koszuli, kryzy, sznurówki-gorsetu, kaftanika, halek, spódnicy, zapasek, chust do ramion, biżuterii oraz pończoch i obuwia.
Czepek – to obowiązkowe nakrycie głowy u kobiet zamężnych. Najstarsze pochodzą z XIX wieku. Były wówczas wykonane z płótna i dopiero w końcu XIX wieku szyto je z tiulu. Na czepkach widniał biały haft.
Koszula – długa i szyta z dwóch gatunków białego, lnianego samodziału.
Kryza – element szyty z cienkiego płótna bawełnianego zakładanego na koszulę, zapinany pod szyją na guziczek.
Sznurówki – występowały w dwóch wersjach, jako spodniej bielizny oraz w roli gorsetu. Nosiły je tylko dziewczęta.
Kaftaniki (kabaty) – element noszony głównie przez mężatki. Na początku szyty z tkanin samodziałowych, a następnie z aksamitu.
Halki – inaczej podspódniki były noszone do stroju odświętnego. Zimową porą zakładano trzy halki (białą płócienną, czerwoną piekielnicę oraz grubą, pikowaną, szytą z flaneli). Latem – białą i czerwoną.
Spódnice – noszone przed pierwszą wojną światową. Najczęściej były to wełniane pasiaki. Mężatki zakładały dłuższe spódnice sięgające kostek, panny zaś krótsze.
Zapasek – szyty z wełny. W okresie zimowym pełnił rolę okrycia wierzchniego.
Biżuteria – do stroju zwykle noszone były prawdziwe korale, które świadczyły o statusie społecznym kobiety. Zazwyczaj zakładano kilka sznurów.
Pończochy – ich kolor był uzależniony od wieku. Starsze panie nosiły latem białe bawełniane pończochy, zimą zaś czarne wełniane. Młode kobiety ubierały pończochy w kolorze pomarańczowym.
Buty – zimą zakładano buty na obcasie sięgające do połowy łydki, latem natomiast czarne pantofle lub półbuty.
Strój męski w opcji świątecznej noszony był na przełomie XIX i XX wieku. Składał się z nakrycia głowy w postaci kapelusza, rogatywki, czapki z futra lub kapelusza słomianego, koszuli, spodni, kaftana, okrycia wierzchniego, pasa oraz butów.
Nakrycie głowy – panowie zazwyczaj nosili kapelusze, tzw. rjioki, które przypominały świńskie ryjki. Latem oraz jesienią zakładano na głowę rogatywkę, natomiast do stroju codziennego maciejówki i plecione kapelusze. Zimą używano czapek zwanych bobami. Było to nakrycie głowy dla zamożniejszych mężczyzn.
Koszula – szyta z lnianego płótna. Niestety, nie zachowała się ani jedna sztuka oryginalnej koszuli.
Spodnie – wykonywano z jednego kawałka materiału. Zimą noszono spodnie z futra baraniego.
Kaftan – zakładany na koszulę, miał długie rękawy i potocznie nazywany był jaką.
Odzienie wierzchnie – do XIX wieku noszono sukmany, sięgające połowy łydki, potem popularne stały się długie płaszcze – marszczone z tyłu i zapinane z przodu na guziki.
Buty – sięgały kolan, z harmonijką z okolicach kostek, z cholewami, szyte ze skóry kropawej.
W czasach dzisiejszych, strój pałucki noszony jest tylko przez zespoły ludowe. Odtworzenie poszczególnych elementów garderoby pałuckiej nie jest możliwe. Pojedyncze eksponaty stroju pałuckiego można zobaczyć w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Toruniu oraz Pałuckiej Izbie Muzealnej w Kcyni.
Tekst: Magdalena Sowa
Źródło:
Piskorz-Branekova, E., Polskie Stroje Ludowe, Warszawa 2010
Zdjęcie: Wydawca Centralna Biblioteka Rolnicza, Stroje Dawnej Rzeczpospolitej, Warszawa 2010
Numar de steaguri: 273
Record vizitatori: 8,782 (3.04.2011)
16,676 (3.04.2011)
Steaguri lipsa: 33
1 stat are peste 700,000 clickuri (Romania)
1 stat are peste 100.000 clickuri (USA)
1 stat are peste 50,000 clickuri (Moldova)
2 state au peste 20,000 clickuri (Italia, Germania)
4 state are peste 10.000 clickuri (Franta, Ungaria, Spania,, Marea Britanie,)
6 state au peste 5.000 clickuri (Olanda, Belgia, Canada, )
10 state au peste 1,000 clickuri (Polonia, Rusia, Australia, Irlanda, Israel, Grecia, Elvetia , Brazilia, Suedia, Austria)
50 state au peste 100 clickuri
20 state au un click
1.EDITURA HOFFMAN
https://www.editurahoffman.ro/
2. EDITURA ISTROS
https://www.muzeulbrailei.ro/editura-istros/
3.EDITURA UNIVERSITATII CUZA - IASI
https://www.editura.uaic.ro/produse/editura/ultimele-aparitii/1
4.ANTICARIAT UNU
https://www.anticariat-unu.ro/wishlist
5. PRINTRE CARTI
6. ANTICARIAT ALBERT
7. ANTICARIAT ODIN
8. TARGUL CARTII
9. ANTICARIAT PLUS
10. LIBRĂRIILE:NET
https://www.librariileonline.ro/carti/literatura--i1678?filtru=2-452
https://www.librarie.net/cautare-rezultate.php?&page=2&t=opere+fundamentale&sort=top
14. ANTICARIAT NOU
https://anticariatnou.wordpress.com/
15.OKAZII
https://www.okazii.ro/cart?step=0&tr_buyerid=6092150
16. ANTIKVARIUM.RO
17.ANTIKVARIUS.RO
18. ANTICARIAT URSU
https://anticariat-ursu.ro/index.php?route=common/home
19.EDITURA TEORA - UNIVERSITAS
20. EDITURA SPANDUGINO
21. FILATELIE
22 MAX
http://romanianstampnews.blogspot.com
23.LIBREX
https://www.librex.ro/search/editura+polirom/?q=editura+polirom
24. LIBMAG
https://www.libmag.ro/carti-la-preturi-sub-10-lei/filtre/edituri/polirom/
https://www.libris.ro/account/myWishlist
http://magiamuntelui.blogspot.com
27. RAZVAN CODRESCU
http://razvan-codrescu.blogspot.ro/
28.RADIO ARHIVE
https://www.facebook.com/RadioArhive/
29.IDEEA EUROPEANĂ
https://www.ideeaeuropeana.ro/colectie/opere-fundamentale/
30. SA NU UITAM
31. CERTITUDINEA
32. F.N.S.A
https://www.fnsa.ro/products/4546-dimitrie_cantemir_despre_numele_moldaviei.html
Această retea este pusă la dispoziţie sub Licenţa Atribuire-Necomercial-FărăModificări 3.0 România Creativ
1. Radu Sorescu - Petre Tutea. Viata si opera
2. Zaharia Stancu - Jocul cu moartea
3. Mihail Sebastian - Orasul cu salcimi
4. Ioan Slavici - Inchisorile mele
5. Gib Mihaescu - Donna Alba
6. Liviu Rebreanu - Ion
7. Cella Serghi - Pinza de paianjen
8. Zaharia Stancu - Descult
9. Henriette Yvonne Stahl - Intre zi si noapte
10.Mihail Sebastian - De doua mii de ani
11. George Calinescu Cartea nuntii
12. Cella Serghi Pe firul de paianjen…
Creat de altmariusclassic Dec 23, 2020 at 11:45am. Actualizat ultima dată de altmariusclassic Ian 24, 2021.
© 2024 Created by altmarius. Oferit de
Embleme | Raportare eroare | Termeni de utilizare a serviciilor
Pentru a putea adăuga comentarii trebuie să fii membru al altmarius !
Alătură-te reţelei altmarius