Leon Battista Alberti

[polska strona]

Leon Battista Alberti
Data i miejsce urodzenia	18 lutego 1404 Genua
Data i miejsce śmierci	25 kwietnia 1472 Rzym
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	malarstwo, architektura, poezja, muzyka
Epoka	renesans
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Tempio Malatestiano, Rimini

Palazzo Rucellai, Florencja

Santa Maria Novella, Florencja

De re aedificatoria (naciśnięcie na zdjęcie umożliwi obejrzenie następnych stron)

Leon Battista Alberti (ur. 18 lutego 1404 w Genui, zm. 25 kwietnia 1472 w Rzymie) – włoski malarz, poeta, filozof, kartograf, muzyk i architekt^[1], członek Akademii Florenckiej. Przedstawiciel humanistycznego nurtu włoskiego renesansu.

Życiorys

Alberti początkowo uczył się w szkole w Padwie^[2], a potem studiował prawo na uniwersytecie w Bolonii^[2]. Alberti nie był więc z wykształcenia architektem, lecz uczonym – stworzył m.in. dzieło De re aedificatoria libri decem (Dziesięć ksiąg o sprawach budownictwa), oparte na traktacie Witruwiusza^[1]. Zasłynął jednak jako budowniczy. W dziele De pictura (O malarstwie, 1435^[3]) jako pierwszy sformułował naukowe zasady perspektywy oraz wprowadził siatkę ułatwiającą jej wykreślanie^[1]. Był to pierwszy renesansowy traktat. Alberti poświęcił go teorii malarstwa, gdyż sam był malarzem i uważał tę sztukę za najdoskonalszą. Twierdził, że malarstwo jest najtrudniejszą ze sztuk, ponieważ jej zadanie polega na przedstawianiu trójwymiarowej rzeczywistości na dwuwymiarowej płaszczyźnie. Ponadto, że jest to sztuka uczona, która wymaga obszernej wiedzy na temat środków osiągania iluzji.

Zapisał się również w historii kryptologii jako twórca tarczy szyfrującej realizującej szyfrowanie polialfabetyczne^[4].

Architekt

Jego pierwsze dzieło, Tempio Malatestiano, powstało dopiero w 42 roku życia Albertiego. Sigismondo Pandolfo Malatesta, książę Rimini, zlecił Albertiemu przebudowę kościoła franciszkanów na świątynię grobową dla niego samego i jego żony. Budowa nie została ukończona z powodu kłopotów finansowych księcia i jego śmierci. Zachowana dziś nawa stanowi tylko część planowanego budynku. Elewacja obecnej świątyni składa się z dwóch nierównej wysokości kondygnacji. Dolna podzielona jest na trzy pola przy pomocy półkolumn korynckich, między którymi znajdują się arkady. W środkowej najszerszej znajduje się portal zwieńczony ciężkim trójkątnym przyczółkiem. Ta cześć fasady miała nawiązywać do łuków triumfalnych, np. łuku Augusta w Rimini. W górnej nie ukończonej kondygnacji miała znajdować się nisza – o wymiarach tej poniżej, natomiast po bokach miały ją ujmować połówki segmentowego łuku.

Równocześnie Alberti zaprojektował fasadę pałacu Rucellai we Florencji. Budynek ten różni się już od dzieł w stylu Brunelleschiego – jego ściany nie są takie masywne; cały budynek wydaje się lżejszy i nie przytłacza przechodniów tak jak np. pałac Pittich. zastosowano tu podział na trzy kondygnacje za pomocą pilastrów, o wysokości równej poszczególnej kondygnacji. Alberti wzorując się chociażby na Koloseum zastosował spiętrzenie porządków. Pilastrom najniższej kondygnacji nadał charakter dorycki, a dwóm górnym kolejno joński i koryncki. Dodatkową innowacją było zastosowanie wydatnego gzymsu wspartego konsolkami nad ostatnią kondygnacją. Było to pierwsze wykorzystanie gzymsu koronującego.

Innym ważnym dziełem Albertiego jest fasada florenckiego kościoła Santa Maria Novella, gdzie po raz pierwszy zostały zastosowane woluty mające złagodzić przejście między nawą główną i nawami bocznymi, oraz zakryć dachy boczne. Poza tym Alberti jest twórcą kościoła San Andrea w Mantui^[2].

Przypisuje się mu również projekt wzniesionej w latach 1451-1493 renesansowej kampanili przy katedrze w Ferrarze.

Bibliografia

• Adam Bochnak, Historia sztuki nowożytnej, t. I, Warszawa-Kraków: PWN, 1985.
• Zygmunt Waźbiński, Malarstwo Quattrocenta, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1972.