Kyawswa

[polska strona]

 (król Paganu)

Kyawswa
Król Paganu
Okres	od 30 maja 1289 do 17 grudnia 1297
Poprzednik	Narathihapate
Następca	Sawhnit
Dane biograficzne
Dynastia	Dynastia Pagan
Data urodzenia	2 sierpnia 1260
Data śmierci	10 maja 1299
Ojciec	Narathihapate
Matka	Shin Hpa[1]
Dzieci	Sawhnit Kumara Kassapa Min Shin Saw Uzana

Kyawswa (birm. ကျော်စွာ /tɕɔ̀zwà/) (2 sierpnia 1260 – 10 maja 1299) – król z dynastii Pagan w Birmie panujący w latach 1289–1297.

Kyawswa, syn ostatniego suwerennego króla Paganu, Narathihapate, był jednym z wielu „królów”, jacy pojawili się po upadku Imperium Paganu w 1287 r. Rzeczywista władza Kyawswy, ciągle tytułowanego Królem Paganu, obejmowała jedynie miasto i jego najbliższe otoczenie. Czując się zagrożonym przez Trzech Szańskich Braci, będących nominalnie jego wicekrólami, Kyawswa zdecydował się zostać wasalem Mongołów i rzeczywiście, w marcu 1297 r. został przez nich za takowego uznany. W grudniu 1297 r. został on przez Braci obalony, a w maju 1299 r. zamordowany.

Wczesne lata życia

Kyawswa był synem króla Narathihapate i królowej Shin Hpa^[1]. Urodził się 2 sierpnia 1260 r. Poniższa tabela przedstawia daty związane z jego życiem podawane przez cztery główne kroniki birmańskie^[2].

Kronika	Urodzenie–Śmierć	Wiek	Panowanie	Długość panowania
Zatadawbon Yazawin	1261–1300	39	1287–1300	13
Maha Yazawin	1254–1301	47	1286–1300	14
Yazawin Thit i Hmannan Yazawin	1259–1298	39	1286–1298	12

Panowanie

Kyawswa był gubernatorem Dala (części dzisiejszego Rangunu), gdy w 1287 r. jego ojciec, król Narathihapate, uciekł do Dolnej Birmy przed grożącym mongolskim najazdem. Król został jednak zamordowany przez drugiego ze swych synów – Thihathu, gubernatora Pyain. Zanim przypadkowo zginął, Thihathu zdążył jeszcze zabić swego najstarszego brata^[3][4].

Władca Paganu (1289–1297)

Po śmierci Narathihapate w grudniu 1287 r., Imperium Paganu upadło i nastąpił okres bezkrólewia. Kyawswa, który dotąd był gubernatorem Dala, ważnego portu leżącego obecnie w obrębie Rangunu, zyskał aprobatę potężnej królowej-wdowy Hpwa Saw. 30 maja 1829 r. został on ogłoszony królem^[5]. Jednak władza nowego „króla” sięgała nie dalej niż kilka kilometrów poza Pagan. W istocie Imperium Paganu dokonało już żywota i każdy region byłego królestwa miał już swojego króla bądź pretendenta do tytułu. Mongołowie nie byli w stanie utrzymać niespokojnej doliny rzeki Irawadi, ale zatrzymali się w Tagaung na północy. W środkowej Birmie, naturalnej podstawie potęgi Paganu, rzeczywista władza znajdowała się w rękach Szańskich Braci kontrolujących rolniczy dystrykt Kyaukse ze swej ufortyfikowanej bazy w Myinsaing. Kyawswa nie miał innego wyboru niż uznanie Braci za panów tego regionu. 19 lutego 1293 r. (12. dzień Przybywania Księżyca miesiąca Tabaung 654 ME), nominalny król Paganu mianował najstarszego z braci, Athinhkayę wicekrólem Myinsaing, drugiego – Yazathingyana – wicekrólem Mekkara, a najmłodszego, Thihathu, wicekrólem Pinle. Chociaż nadane im terytoria były bardzo małe, tym co przyciągnęło braci były tytuły wicekrólów^[6][7].

Wasal Mongołów (1297)

Ponieważ Trzej Szańscy Bracia coraz częściej działali tak, jakby byli suwerennymi królami, w styczniu 1297 r. Kyawswa wysłał swojego syna do Mongołów w Tagaung z prośbą o uznanie za ich wasala. Oficjalne uznanie wraz z chińskim tytułem otrzymał Kyawswa 20 marca 1297 r.^[5] W grudniu tego roku Bracia zaprosili marionetkowego już teraz tylko króla do Myinsaing, swej twierdzy, aby wziął udział w ceremonii poświęcenia wybudowanego przez nich klasztoru. Mając poparcie Mongołów Kyawswa czuł się bezpieczny, udał się więc do Myinsaing. Gdy jednak tylko ceremonia dobiegła końca, został uwięziony, zdetronizowany i zmuszony do zostania mnichem w tym samym klasztorze, który właśnie poświęcił^[8].

Spuścizna

Po zdetronizowaniu Kyawswy Trzech Szańskich Braci utworzyło Królestwo Myinsaing zajmujące obszar środkowej Birmy wzdłuż górnej części doliny Irawadi. Sawhnit, młodszy syn Kyawswy, został wybrany królem przez królową-wdowę Hpwa Saw, wkrótce jednak był już jedynie gubernatorem pod władzą Myinsaing. O detronizacji Kyawswy Mongołowie dowiedzieli się dopiero sześć miesięcy później, w czerwcu/lipcu 1298 r. Bracia stracili Kyawswę 10 maja 1299 r.^[5] Inny z synów Kyawswy, Kumara Kassapa, we wrześniu 1299 r. uciekł do Chin, by tam szukać pomocy. 22 czerwca 1300 r. cesarz Mongołów ogłosił Kumara Kassapę królem Birmy i wysłał armię mającą osadzić go na tronie. Armia ta, licząca 12.000 żołnierzy, najechała w styczniu 1301 r. środkową Birmę, 15 stycznia 1301 r. dotarła do fortu Male na północ od dzisiejszego Mandalaj, a 25 stycznia 1301 r. stanęła pod murami Myinsaing. Obrońcy miasta wytrzymali atak. Za pomocą okupu atakująca armia została skłoniona do wycofania się – odwrót rozpoczął się 6 kwietnia 1301 r. 4 kwietnia 1303 r. Mongołowie zlikwidowali prowincję Chiang-Mien ze stolicą w Tagaung i wycofali się całkowicie z Górnej Birmy^[9].

Przypisy

1. ↑ ^{Skocz do:a b} Pe Maung Tin, Luce 1960: 179.
2. ↑ Maha Yazawin t. 1 2006: 349.
3. ↑ Aung-Thwin 1985: 196.
4. ↑ Htin Aung 1967: 71.
5. ↑ ^{Skocz do:a b c} Than Tun 1959: 119–120.
6. ↑ Hmannan Vol. 1 2003: 361–362.
7. ↑ Htin Aung 1967: 73.
8. ↑ Htin Aung 1967: 74.
9. ↑ Than Tun 1959: 121–122.

Bibliografia

• Michael Aung-Thwin: Pagan: The Origins of Modern Burma. Honolulu: University of Hawai’i Press, 1985. ISBN 0-8248-0960-2. (ang.)
• Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.)
• U Kala: Maha Yazawin. Wyd. 2006, dodruk 4.. T. 1–3. Rangun: Ya-Pyei Publishing, 1724. (birm.)
• Pe Maung Tin, G.H. Luce: The Glass Palace Chronicle of the Kings of Burma. Wyd. 1960. Rangoon University Press. (ang.)
• Royal Historians of Burma: Zatadawbon Yazawin. Wyd. 1960. Historical Research Directorate of the Union of Burma, c. 1680. (ang.)
• Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. 1–3. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.)
• Tun T., History of Burma: A.D. 1300–1400, t. XLII, grudzień 1959 (ang.).