cultură şi spiritualitate
|
||
Zygmunt Vogel, Widok biblioteki Załuskich, 1801 |
||
Państwo | Polska | |
Miejscowość | Warszawa | |
Dyrektor | Jan Daniel Janocki (prefekt, pierwszy) |
|
Data założenia | 2 stycznia 1732[1] |
Biblioteka Załuskich, Biblioteka Publiczna Rzeczypospolitej[2], Biblioteka Publiczna Załuskich[3] – biblioteka publiczna w Warszawie, od 1780 polska biblioteka narodowa, jedna z największych bibliotek świata drugiej połowy XVIII wieku, jedna z pierwszych w Europie (pierwsza w Polsce), które starały się realizować zadania biblioteki narodowej, gromadząc, katalogując i udostępniając możliwie pełny zasób narodowego piśmiennictwa.
Fundatorami byli bracia – biskupi Józef Andrzej (wielki bibliofil i bibliograf) i Andrzej Stanisław Załuscy (wielki mecenas i organizator). Biblioteka została otwarta dla publiczności 8 sierpnia 1747 w pałacu Daniłowiczowskim. Po upadku insurekcji kościuszkowskiej zbiory Biblioteki zostały zrabowane przez Rosjan i wywiezione w okresie od grudnia 1794 do stycznia 1795 na rozkaz Katarzyny II do Petersburga, gdzie stały się w roku 1814 zrębem Cesarskiej Biblioteki Publicznej (obecna nazwa – Rosyjska Biblioteka Narodowa). Liczący 400 tysięcy tomów, 20 tysięcy rękopisów i 40 tysięcy rycin zbiór doznał uszczuplenia w czasie transportu do Petersburga. Na miejsce dotarło tylko 260 tysięcy woluminów, 11 tysięcy rękopisów i 24 500 rycin[4].
Po I wojnie światowej zbiory dawnej Biblioteki Załuskich zostały częściowo zwrócone w latach 1921–1934 na mocy traktatu ryskiego. Stopniowo włączane od 1928 do Biblioteki Narodowej, uległy w znacznej części zniszczeniu w 1944, podpalone przez wojska niemieckie.
Zawiązek zbiorów stanowiły prywatne biblioteki Andrzeja Olszowskiego, Andrzeja Chryzostoma Załuskiego i Józefa Andrzeja Załuskiego, pomnożone przez jego braci: Marcina i Andrzeja Stanisława. W skład kolekcji Andrzeja weszły zbiory rodzinne oraz biblioteka Sobieskich, której najcenniejszą część stanowiły zbiory Żółkiewskich, składające się m.in. ze spuścizn po królach Zygmuncie Auguście i Stefanie Batorym.
Kolekcje braci Załuskich obejmowały księgozbiór, rzeźby i płótna, gabinety rycin (przeszło 40 tys. pozycji), numizmatyczny, historii naturalnej, zbiory kartograficzne i matematyczne oraz obserwatorium astronomiczne.
Przed konfiskatą księgozbiór liczył przeszło 400 tys. druków i ok. 12 tys. rękopisów. W zbiorze druków i rękopisów przeważały pozycje niemieckie, a następnie francuskie i włoskie; szczególną jednak wartość posiadały drukowane i rękopiśmienne dokumenty polskie, m.in. roczniki i kroniki polskie od XIV wieku., rękopisy dzieł Orzechowskiego, Stryjkowskiego, Sarnickiego, Lengnicha, Acta Tomicjana, korespondencje Jagiellonów i Wazów, fragmenty archiwów Sobieskich, zbiory listów Chodkiewiczów i Sapiehów, teki Naruszewicza i inne.
Zbiory Biblioteki pomnażano przez zakupy dokonywane za pośrednictwem krajowych i zagranicznych agentów, na aukcjach księgarskich, dzięki darowiznom, wymianie, wyszukiwaniu rzadkich dzieł po klasztorach i zbiorach prywatnych.
Plany otwarcia dla publiczności połączonych przed 1732 księgozbiorów braci Załuskich ogłosił w Programma literarium (1732) Józef Andrzej Załuski. Zbiory braci umieszczono ok. 1734 w klasztorze karmelickim w Warszawie, skąd zostały one na przełomie 1738 i 1739 przeniesione do Marywilu, w którym A.S. Załuski planował urządzenie biblioteki publicznej oraz towarzystwa naukowego. Po sprzedaży Marywilu w 1742 zbiory przeniesiono w 1745 do pałacu Daniłowiczowskiego. Pałac ten, zakupiony w 1736, został poddany przebudowie (ok. 1742-1754) i rozbudowie (ok. 1754-1762). Stopniowo zasiedlany, obejmował m.in. apartamenty J.A. Załuskiego (ok. 1761).
Zbiory zajmowały 29 sal. Sala biblioteczna, obszerna i urządzona z przepychem, była obwiedziona galerią i ozdobiona m.in. przez popiersia i płaskorzeźby przedstawiające uczonych i pisarzy polskich XVII i XVIII w.
Księgozbiór był podzielony na języki, a w obrębie klas językowych na działy; wewnątrz działu książki ustawiano według formatu, a w obrębie formatu stosowano porządek alfabetyczny. Obszerniejsze działy, jak teologia i historia, były jeszcze dzielone na poddziały, i odwrotnie, książki napisane w rzadszych w Bibliotece językach (do nich należał też polski) układano bez dzielenia na dziedziny. Obowiązywały dwie zasady podziału książek na dziedziny wiedzy. Do roku 1787 obowiązywał podział działowy J.A. Załuskiego, a od roku 1787 wprowadzano podział systematyczny Onufrego Kopczyńskiego. W klasyfikacji Załuskiego działy następowały po sobie według ich ówczesnej hierarchii ważności, z edycjami Biblii oraz piśmiennictwem religijnym, teologicznym i filozoficznym na początku każdego zbioru językowego. W klasyfikacji O. Kopczyńskiego, książki dzielono na pięć grup: Wiarę, Rozum, Pamięć, Wyobraźnię i Mowę.
Powstało wiele rękopiśmiennych katalogów części bądź całości zbiorów, wśród nich dwa katalogi rękopisów (1748, 1757); kilka cząstkowych katalogów ogłoszono drukiem.
Zbiory udostępniano początkowo głównie przez wypożyczanie; wobec dużych strat wprowadzono korzystanie z nich wyłącznie na miejscu. Biblioteka była otwarta dwa dni w tygodniu[potrzebny przypis].
Biblioteką kierowali: Jan Daniel Janocki (w latach 1744-1786), a po jego śmierci jezuita Jerzy Koźmiński. W ostatnich latach Bibliotekę uporządkował i zreorganizował pijar Onufry Kopczyński (ok. 1783-1794), pełniący funkcje pomocnika bibliotekarza.
Obaj bracia mieli różne projekty zabezpieczenia Książnicy. A.S. Załuski planował utworzenie specjalnej fundacji. Plany te zapisał w testamencie (1758). Po śmierci A.S. Załuskiego, 16 grudnia 1758 J.A. Załuski doprowadził do obalenia testamentu brata. W 1761 sporządził własny akt fundacyjny, w którym przekazywał Bibliotekę wraz ze związanymi z nią majątkami i funduszami jezuitom z zachowaniem do śmierci prawa własności i prawa do użytkowania całości zapisanych dóbr. Po śmierci J.A. Załuskiego 9 stycznia 1774 Bibliotekę przejęła Komisja Edukacji Narodowej. Jej pierwszym kustoszem został członek Komisji – Ignacy Potocki.
Biblioteka była warsztatem prac naukowych i literackich. Z inicjatywy, na podstawie księgozbioru lub dzięki pomocy finansowej braci Załuskich opublikowano przeszło 130 książek, głównie z historii piśmiennictwa, historii Polski, historii Kościoła, prawa, genealogii i heraldyki. Z księgozbioru i pomocy Biblioteki korzystali m.in. Franciszek Bohomolec, Maciej Dogiel, Józef Aleksander Jabłonowski, Stanisław Konarski, Gotfryd Lengnich, Józef Epifani Minasowicz, Lorenz Mizler de Kolof, Adam Naruszewicz, Kasper Niesiecki, Jan Fryderyk Sapieha i Michał Abraham Troc[potrzebny przypis].
W myśl założeń Załuskich Biblioteka pełniła funkcję ośrodka życia naukowego i literackiego w Polsce; J.A. Załuski, uznawany za promotora ludzi nauki w Polsce, rozwijał szerokie kontakty z uczonymi w kraju i za granicą. Co najmniej kilkaset osób korzystało z wiedzy J.A. Załuskiego i J.D. Janockiego i miało dostęp do księgozbioru Biblioteki. J.A. Załuski i J.D. Janocki odpowiadali na nadsyłane do Biblioteki kwerendy genealogiczne, historyczne, prawnicze, księgoznawcze i tekstowe.
Życie umysłowe Warszawy dynamizowały organizowane przy Bibliotece konkursy naukowe i literackie (11 października 1746, 7-9 grudnia 1753, 14 grudnia 1766), towarzystwa czytelnicze (1748-1755, 1756), posiedzenia naukowe, aukcje księgarskie (1761-1762, 1781) oraz spółka wydawnicza (1765-1769); niezrealizowane plany obejmowały także powołanie towarzystwa naukowego (1741, 1772, 1773), szkoły inżynierów wojskowych (projekt L. Kreutza, 1752), drukarni z księgarnią (1747-1754). Z Biblioteką związane były także jedne z pierwszych w Polsce czasopism uczonych (m.in. „Warschauer Bibliothek” (1753-1755) i „Polnischer Buechersaal” (1756)).
Biblioteka Załuskich, uformowana w duchu późnego polihistoryzmu, była czołową instytucją życia umysłowego Rzeczypospolitej lat 1747-1767, „osią krystalizacji” środowiska naukowego i literackiego, reprezentantem polskiej kultury w świecie. Znaczenie jej zmniejszyło się po wywiezieniu J.A. Załuskiego do Kaługi (1767-1773), a zwłaszcza po jego śmierci, gdy zabrakło osobowości na jego miarę, a w kraju doszły do głosu prądy dojrzałego Oświecenia, niechętne zainteresowaniom erudycyjnym, znajdujące dla siebie wyraz w innych niż wielkie biblioteki instytucjach (klubach, salonach, kawiarniach)[potrzebny przypis].
Pamięć o Bibliotece była w XIX i XX w. inspiracją dla prac na polu ratowania i utrwalania polskiego dorobku kulturalnego (m.in. dla powołania Biblioteki Ossolińskich).
Numar de steaguri: 273
Record vizitatori: 8,782 (3.04.2011)
16,676 (3.04.2011)
Steaguri lipsa: 33
1 stat are peste 700,000 clickuri (Romania)
1 stat are peste 100.000 clickuri (USA)
1 stat are peste 50,000 clickuri (Moldova)
2 state au peste 20,000 clickuri (Italia, Germania)
4 state are peste 10.000 clickuri (Franta, Ungaria, Spania,, Marea Britanie,)
6 state au peste 5.000 clickuri (Olanda, Belgia, Canada, )
10 state au peste 1,000 clickuri (Polonia, Rusia, Australia, Irlanda, Israel, Grecia, Elvetia , Brazilia, Suedia, Austria)
50 state au peste 100 clickuri
20 state au un click
1.EDITURA HOFFMAN
https://www.editurahoffman.ro/
2. EDITURA ISTROS
https://www.muzeulbrailei.ro/editura-istros/
3.EDITURA UNIVERSITATII CUZA - IASI
https://www.editura.uaic.ro/produse/editura/ultimele-aparitii/1
4.ANTICARIAT UNU
https://www.anticariat-unu.ro/wishlist
5. PRINTRE CARTI
6. ANTICARIAT ALBERT
7. ANTICARIAT ODIN
8. TARGUL CARTII
9. ANTICARIAT PLUS
10. LIBRĂRIILE:NET
https://www.librariileonline.ro/carti/literatura--i1678?filtru=2-452
https://www.librarie.net/cautare-rezultate.php?&page=2&t=opere+fundamentale&sort=top
14. ANTICARIAT NOU
https://anticariatnou.wordpress.com/
15.OKAZII
https://www.okazii.ro/cart?step=0&tr_buyerid=6092150
16. ANTIKVARIUM.RO
17.ANTIKVARIUS.RO
18. ANTICARIAT URSU
https://anticariat-ursu.ro/index.php?route=common/home
19.EDITURA TEORA - UNIVERSITAS
20. EDITURA SPANDUGINO
21. FILATELIE
22 MAX
http://romanianstampnews.blogspot.com
23.LIBREX
https://www.librex.ro/search/editura+polirom/?q=editura+polirom
24. LIBMAG
https://www.libmag.ro/carti-la-preturi-sub-10-lei/filtre/edituri/polirom/
https://www.libris.ro/account/myWishlist
http://magiamuntelui.blogspot.com
27. RAZVAN CODRESCU
http://razvan-codrescu.blogspot.ro/
28.RADIO ARHIVE
https://www.facebook.com/RadioArhive/
29.IDEEA EUROPEANĂ
https://www.ideeaeuropeana.ro/colectie/opere-fundamentale/
30. SA NU UITAM
31. CERTITUDINEA
32. F.N.S.A
https://www.fnsa.ro/products/4546-dimitrie_cantemir_despre_numele_moldaviei.html
Această retea este pusă la dispoziţie sub Licenţa Atribuire-Necomercial-FărăModificări 3.0 România Creativ
1. Radu Sorescu - Petre Tutea. Viata si opera
2. Zaharia Stancu - Jocul cu moartea
3. Mihail Sebastian - Orasul cu salcimi
4. Ioan Slavici - Inchisorile mele
5. Gib Mihaescu - Donna Alba
6. Liviu Rebreanu - Ion
7. Cella Serghi - Pinza de paianjen
8. Zaharia Stancu - Descult
9. Henriette Yvonne Stahl - Intre zi si noapte
10.Mihail Sebastian - De doua mii de ani
11. George Calinescu Cartea nuntii
12. Cella Serghi Pe firul de paianjen…
Creat de altmariusclassic Dec 23, 2020 at 11:45am. Actualizat ultima dată de altmariusclassic Ian 24, 2021.
© 2024 Created by altmarius. Oferit de
Embleme | Raportare eroare | Termeni de utilizare a serviciilor
Pentru a putea adăuga comentarii trebuie să fii membru al altmarius !
Alătură-te reţelei altmarius