უძველესი ენქერი

[pagina străină]

უძველესი ენქერი

01.03.18

დავით ლორთქიფანიძე

მეცამეტე საუკუნე ქართული სახელმწიფოსთვის ურთულესი პერიოდის დასაწყისია. ჯერ ხორეზმის შაჰის, ჯალალედინის სისხლიანი ლაშქრობა, შემდეგ კი მონღოლთა შემოსევა და მათი რამდენიმესაუკუნოვანი სასტიკი ბატონობა.

მიუხედავად დამპყრობლების ულმობლობისა და მათი დაუნდობელი ბრძოლისა ქრისტიანობასთან, საქართველოში მაინც იქმნებოდა ხელოვნების შეუდარებელი ნიმუშები. ამის ნათელი მაგალითია XIII საუკუნით დათარიღებული ენქერი, რომელიც საქართველოს ეროვნული მუზეუმის „შუა საუკუნეების საგანძურის“ გამოფენაზეა წარმოდგენილი.

ენქერი სრული სამღვდელმთავრო შესამოსელის აუცილებელი შემადგენელი ნაწილია. XII საუკუნემდე მას მხოლოდ „ზეციური მღვდელმთავარნი“ – ეპისკოპოსები ატარებდნენ, მოგვიანებით კი მისი ტარების უფლება სხვა მაღალი იერარქიის სასულიერო პირებსაც მიეცათ და დღეს განსაკუთრებული დამსახურებისთვის ენქერით მღვდლებსაც აჯილდოებენ და მათ „ენქეროსან მღვდლებად“ მოიხსენიებენ.

ამ სამღვდელმთავრო სამოსს წელზე სარტყლის შემორტყმის შემდეგ მარჯვენა მხარეს იკიდებენ ერთი მახვილი კუთხით. ენქერით შემოსვისას იოანე ოქროპირის სწავლების თანახმად იკითხება ლოცვა 44-ე ფსალმუნიდან, რომელიც საქტიტორო წარწერასთან ერთად ხშირად (როგორც კანონიკური წარწერა) ენქერს გარშემო მოსდევს. წარწერისა და მისი წელზე დაკიდების წესიდან გამომდინარე, ის ღვთის სიტყვაში გაცხადებული სულიერი მახვილის სიმბოლოა, რომლითაც დედამიწაზე მისი მატარებელი სასულიერო პირია აღჭურვილი.

ენქერის ოთხი კუთხე სიმბოლოა ოთხი მახარებლისა და ამიტომაც, ხშირად, მის ოთხ კუთხეში მახარებლები ან მათი სიმბოლური გამოსახულებებია წარმოდგენილი; ენქერი ამასთანავე სიმბოლოა იმ ტილოსი, რომლითაც მაცხოვარმა თავის მოსწავლეებს (12 მოციქულს) „ფერხთა ბანის“ შემდეგ ფეხი შეუმშრალა. თავად ეს ფაქტი უდიდესი სიმდაბლის მაგალითი იყო მოციქულთათვის. აქედან გამომდინარე, ენქერის მატარებელი სასულიერო პირი სულიერი მახვილის გარდა უდიდესი თავმდაბლობით უნდა იყოს აღჭურვილი.

ენქერის სამი კუთხე სამი ფუნჯითაა დამშვენებული, რომელთაც თავისი სიმბოლური დატვირთვა აქვთ – ლოცვისა და ლიტურგიის დროს სამჯერ დარეკილი ზარის სიმბოლოს განასახიერებენ და შეფარვით მიანიშნებენ მეორედ მოსვლის შესახებ, როდესაც სამყაროს აღსასრულის დროს ზარის ხმა მორწმუნეთ უფლის სადიდებლად შეკრებისაკენ მოუხმობს.

საქართველოს ეროვნული მუზეუმის შალვა ამირანაშვილის სახელობის ხელოვნების მუზეუმის ქსოვილების ფონდში დაცული ენქერების კოლექცია მდიდარი და საინტერესოა მათზე გამოსახული მრავალფეროვანი იკონოგრაფიული თემატიკით. ქრონოლოგიური დიაპაზონი კი XII-XIX საუკუნეებს მოიცავს. აქ წარმოდგენილ ნიმუშზე „ათორმეტ დღესასწაულთაგან“ ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი, „ჯოჯოხეთის წარტყვევნაა“ გამოსახული. ენქერის ცენტრში რომბში ჩაწერილ ცისფერ მანდორლაში გამოსახულია მაცხოვარი ჯოჯოხეთის კარიბჭის დამთრგუნველი ჯვრით ხელში; მას „ამოჰყავს მართალნი“ – ადამი და ევა. სიმბოლურად ამ კომპოზიციაში ბიბლიურ, ქრისტიანობამდელ მართალთა დახსნასთან ერთად მაცხოვრის „აღდგომა“ და „ამაღლება“ მოიაზრება.

ენქერი აბრეშუმის მიწარზეა ნაქარგი ოქროსა და ვერცხლის ძაფით და ნამაგრი სითვის ტექნიკით. მაცხოვრის ფიგურის კონტური, სამოსის დრაპირება, მაცხოვრის, იოანე ნათლისმცემლის და მეფეთა შარავანდედების კონტურები სხმული მარგალიტითაა შემკული. კომპოზიციის თავისუფალი არე შევსებულია სტილიზებული მცენარეული ორნამენტით. ოთხივე კიდეს გასდევს გეომეტრიული ორნამენტი და ასომთავრული წარწერა:

დ(ა)დ(ია) ნსა: შ(ერგილ)ს: და: ნ(ა)თ(ელ)ს: მ(ოსავ)სა: მ(არ)ტვ(ი)ლსა:

დ(ი)დსა: დ(ა)დ(ია) ნს: შ(ეუნდე)ნ: ღ(მერთმა)ნ:

ამ წარწერის თანახმად, ენქერი შერგილ და ნათელ დადიანებს შეუწირავთ მარტვილის მონასტრისთვის; ისინი როგორც ქტიტორები მოხსენიებულნი არიან ხობის ბაზილიკის წარწერაშიც, სადაც მათი გამოსახულებებია შვილებთან – ცოტნესა და თამართან ერთად. უნდა აღინიშნოს, რომ შერგილი და ნათელი მოხსენიებულნი არიან მეფე თამარის გულსაკიდი ჯვრის ვერცხლის ბუდის მოჭედილობის წარწერაშიც.

წარწერისა და ენქერზე წარმოდგენილი კომპოზიციის სტილურ-იკონოგრაფიული ანალიზის თანახმად, ნაქარგობის ეს ნუმუში XIII საუკუნით დათარიღდა და ნაქარგობის ყველაზე ადრეული ნიმუშია XII საუკუნის კაცხის საბუხარების შემდეგ. შალვა ამირანაშვილის სახელობის ხელოვნების მუზეუმში ის კაცხის წმ. სამების მონასტრის სიწმინდეებთან ერთად მოხვდა XX საუკუნის 30-იან წლებში. დღეს ხელოვნების მუზეუმში დაცულ შედევრებს გულმოდგინედ უვლიან ქსოვილების ფონდის კურატორები: გულნაზი ბარათაშვილი და იზოლდა მელიქიშვილი, რომელთაც ნაქარგობის ეს უნიკალური ნიმუში საგამოფენოდ მოამზადეს.

ჟურნალის გამოწერისთვის დააჭირეთ აქ.

თეგები: 

[pagina străină]

The thirteenth century is the beginning of a difficult period for the Georgian state. First of all, the bloody hijacking of the Khorasam Shah, Jalaluddin, and then the Mongol invasion and their cruel rule.

In spite of the inviolability of the invaders and their ruthless struggle with Christianity, there are still unprecedented artifacts in Georgia. A clear example of this is the Enkier, dating to the XIII century, which is presented at the exhibition of the Georgian National Museum "Medieval Treasures".

Enkier is a necessary component of the whole bureaucracy. Until XII century he was only "heavenly bishops" - bishops, and later he was granted the right to carry the other hierarchy of the clergy, and today they praise the priests for their special merits and refer to them as "Priests of Encouragement."

On the right hand side of the cloak of the cloak of the cloak is on the right side of one of the sharp sides. In the process of enthusiasm, according to the teachings of John Chrysostom, the prayer of Psalm 44, which is accompanied by a leaflet (often a canonical inscription), is followed by the envelope. Because of the signing of the inscription and his year, it is a symbol of the spiritual sword that God's Word is equipped with as the bearer of his train on earth.

The Four Corners of Encher are symbols of four evangelicals, and that is often represented in four parts of the earth, or symbols of their symbolic representations; Enkor also symbolizes the sculpture that the Savior had cut off after his "puppies" (12 Apostles). This fact itself was an example of great humility for the apostles. Consequently, the priest of the Enriere trainer must be equipped with the greatest humble spirit.

Three Angles of Enger are decorated with three brushes, which have their symbolic loads - three times the call symbol of prayer and liturgy, indicating the second coming when they call the voice of the call at the end of the universe to call the Lord to praise.

Collection of Encursions in Shalva Amiranashvili Museum of Fine Arts of Georgia Museum of Georgian National Museum is rich and interesting with varied iconographic themes depicted on them. The chronological range includes XII-XIX centuries. Here is one of the most important of the "Twelve Holidays" depicted on the sample of the "hell of hell". In the center of Encore, a blue manhole in the roof shows the Savior in the hands of a grievous cross of the hell; He "raises the righteous" - Adam and Eve. Symbolically in the composition of the Bible, along with the removal of the righteous pastors of Christ, is the "resurrection" and "rising" of the Savior.

Encher is silk on the silk gray gold and silver thread and with the technique of Namagiri Zite. The contour of the Savior's figure, the garment of the garment, the contours of the Savior, John the Baptist and the kings of the kings are covered with molded pearls. Composition free area is filled with stylized vegetable ornaments. All four are followed by a geometric ornament and an ashtawl inscription:

D: (i) D: I: Y (Y): and: n (a) h (e): m (os): m (not) Tv:

(D): D (a) D (i) N:

According to this inscription, Enkrii Shergil and a clear tribute to Martvili Monastery; They are referred to as quotes in the wooden basilica, where their expressions are with their children, together with their children. It should be noted that the shirts and light are referred to by King Tamar's pendant in the writing of the silver shell of the cross.

According to the stylistic-iconographic analysis of the composition presented on the inscription and the encyclopedia, this numeral dated XIII century is the earliest pattern of embroidery after the XII casket fire. Shalva Amiranashvili Museum of Art In the 30s of the 20th century, the Holy Trinity monastery has come together. The curators in the Art Museum today are curiously curated by the curators of the Tissue Fund: Gulnazi Baratashvili and Izolda Melikishvili, who have prepared this unique model of embroidery.